Chắc hẳn trong chúng ta khi vừa mới tham gia, tìm hiểu về thị trường chứng khoán tài chính cũng đều nghe qua về thuật ngữ “Lưu ký chứng khoán”. Vậy lưu ký chứng khoán là gì và thủ tục lưu ký chứng khoán như thế nào chúng ta cùng tìm hiểu ở bài viết dưới đây.
Thủ tục lưu ký chứng khoán
Thủ tục lưu ký chứng khoán là việc mà bất kỳ công ty đại chúng nào đã có mã chứng khoán riêng nào cũng phải thực hiện. Cụ thể là Hội đồng quản trị của công ty đại chúng sẽ kỹ gửi những cổ phiếu mà các cổ đông đang nắm giữ cho Trung tâm lưu ký chứng khoán.
Đề hiểu sâu hơn về quá trình lưu ký và thủ tục chúng ta cần làm để lưu ký chứng khoán thì trước tiên chúng ta sẽ đi tìm hiểu về một số thuật ngữ và khái niệm liên quan đến lưu ký chứng khoán trước. Chúng ta có thể hiểu một cách đơn giản thì trước khi để các công ty phát hành chứng khoán có thể được giao dịch trên thị trường thì các công ty này phải thông qua một bước là lưu ký chứng khoán. Quá trình lưu ký chứng khoán sẽ bao gồm các bước bao gồm ký gửi chứng khoán, ghi nhận các quyền sở hữu chứng khoán (quyền nhận lãi, bỏ phiếu, nhận cổ tức,…), quyền chuyển trái phiếu chuyển đổi hoặc mua trái phiếu phát hành thêm.
Chứng khoán đã lưu ký và chứng khoán chưa lưu ký
Tại Việt Nam theo như quy định với thị trường chứng khoán thì một công ty cổ phần trước khi trở thành là công ty đại chúng thì tất cả các hoạt động liên quan tới chuyển nhượng của công ty đều do Hội đồng quản trị quyết định, đồng thời những hoạt động chuyển nhượng này phải có giấy tờ chứng từ để báo cáo nộp lại cho Sở kế hoạch đầu tư của tỉnh hoặc địa phương.Hình thức chuyển nhượng cổ phần của các công ty cổ phần dạng này khá đơn giản chủ yếu là sự tự thỏa thuận giữa các bên trao đổi cả về giá trị và phương thức thanh toán. Cuối cùng là cả 2 bên sẽ ký vào hợp đồng thỏa thuận rồi ra Công ty cổ phần để chứng nhận và sang tên số cổ phiếu đó.
Chúng ta có thể hiểu đơn giản rằng những cổ phiếu được giao dịch theo phương thức đơn giản trên sẽ được gọi là chứng khoán chưa lưu ký. Những chứng khoán chưa lưu ký thì sẽ vẫn đang tồn tại dưới dạng cổ đông và những người sở hữu số chứng khoán chưa lưu ký này chính là cổ đông và được ghi tên tại sổ cổ đông. Bản chất của sổ cổ đông chính là một loại giấy tờ chứng nhận quyền sở hữu cổ phần của cổ đông, bao gồm số vốn đã góp vào để cấu thành vốn điều lệ thực góp của công ty cổ phần. Một hạn chế của chứng khoán chưa lưu ký đó là công ty cổ phần chỉ quản lý được một số lượng cổ đông hạn chế, khi số lượng lớn thì việc quản lý là rất khó khăn.
Sự khác biệt lớn nhất giữa chứng khoán lưu ký là chứng khoán dưa lưu ký đó là chứng khoán lưu ký đã được lưu ký và quản lý dưới dạng dữ liệu điện tử tại trung tâm lưu ký chứng khoán và được trung tâm lưu ký chứng khoán đảm bảo về quyền lợi của cổ đông. Hiểu đơn giản thì đây cũng giống như một trung tâm quản lý các dữ liệu mua bán chứng khoán hàng ngày trên các sàn chứng khoán và các quyền tổ chức tiền mặt, quyền họp cổ đông,… Sẽ được trung tâm lưu ký chứng khoán thực hiện dựa trên các đại lý là những công ty chứng khoán. Và tổng kết lại thì tất cả chứng khoán của một công ty đã niêm yết bằng tổng chứng khoán của công ty đó chưa niêm yết cộng với đã niêm yết.
Thủ tục lưu ký chứng khoán
Theo như những quy định tại Việt Nam thì mọi công ty muốn lên sàn chứng khoán thì việc trước hết phải làm đó là ký hợp đồng uỷ quyền những vấn đề liên quan tới việc quản lý cổ đông của công ty cho Trung tâm lưu ký chứng khoán. Và tất nhiên trong đó công ty cũng phải nộp kèm danh sách những cổ đông đang nắm giữ chứng khoán hiện tại cho Trung tâm lưu ký chứng khoán. Và lúc này những chứng khoán và cổ đông đang nắm giữ đều ở dạng chứng khoán chưa lưu ký, nếu cổ đông muốn có thể giao dịch được số chứng khoán chưa lưu ký này sẽ phải lưu ký chứng khoán như đã đề cập ở trên. Cụ thể những thủ tục lưu ký chứng khoán theo đúng quy định sẽ bao gồm các bước sau:
Bước 1: Trước tiên là khi công ty mới lên sàn, nếu là cổ đông chúng ta cần liên hệ trực tiếp với công ty phát hành chứng khoán hoặc mang theo chứng minh thư nhân dân của mình để đến trực tiếp Công ty chứng khoán được uỷ quyền để nhận sổ chứng khoán.
Bước 2: Sau khi đã có sổ chứng khoán, chúng ta sẽ đến công ty chứng khoán uy tín để mở tài khoản giao dịch chứng khoán.
Bước 3: Sau khi đã có tài khoản rồi thì chúng ta sẽ cần làm thủ tục luôn tại công ty chứng khoán đó để có thể lưu ký số cổ phiếu mà chúng ta đang sở hữu kia bằng cách đưa cho nhân viên sổ cổ đông của chúng ta. Quá trình này chính là quá trình lưu ký chứng khoán. Sau khi công ty chứng khoán đã kiểm tra thông tin đầy đủ, chúng ta sẽ cần điền chính xác vào “Phiếu gửi chứng khoán giao dịch” theo yêu cầu.
Bước 4: Tiếp theo là bước tái lưu ký chứng khoán, Công ty chứng khoán sau khi đã có sự đồng ý lưu ký của chúng ta sẽ tạo lập hồ sơ đề nghị gửi chứng khoán tới Trung tâm lưu ký chứng khoán để chúng có thể được lên sàn chứng khoán.
Bước 5: Sau khi Trung tâm lưu ký chứng khoán đã phê duyệt thành công đơn gửi chứng khoán của chúng ta, Tức là hoà thành xong quá trình tái lưu ký chứng khoán, Sổ cổ đông của chúng ta ban đầu sẽ được chuyển về cho công ty phát hành chứng khoán xác nhận, cho họ biết là số chứng khoán chúng ta nắm giữ đã được lưu ký. Lúc này số chứng khoán của chúng ta chưa lưu ký ban đầu đã trở thành chứng khoán lưu ký.
Bước 6: Sau khi mọi thủ tục hoàn tất thì công ty lưu ký chứng khoán cùng công ty phát hành chứng khoán sẽ gửi thông báo cho chúng ta biết số chứng khoán của chúng ta đang nắm giữ đã được hoàn tất lưu ký. Lúc này chúng ta có thể tự do giao dịch mà không cần xin phép hay gặp bất kỳ trở ngại nào với số chứng khoán đã lưu ký này.
Trên đây là tất cả những bước trong quá trình kể từ lúc bắt đầu nhận sổ cổ đông cho tới lúc chúng ta hoàn tất lưu ký chứng khoán. Nhìn chung thì quá trình này nếu bạn là người mới lần đầu làm thủ tục lưu ký thì có thể sẽ mất khoảng 7 ngày làm việc thì sẽ hoàn tất thủ tục lưu ký trên.
Kết luận
Bài viết trên đây là những kiến thức cơ bản nhất xoay quanh chủ đề lưu ký chứng khoán mà mình đã tìm hiểu và tổng hợp lại được. Đến đây chắc hẳn chúng ta cũng đã hiểu hơn và có cho mình cái nhìn tổng quát về quá trình lưu ký chứng khoán, vì sao chúng ta phải lưu ký chứng khoán và những bước trong quá trình làm thủ tục lưu ký chứng khoán. Hi vọng bài viết đã đem tới cho chúng ta những kiến thức bổ ích mà chúng ta đang tìm kiếm.