Trong chứng khoán, các khái niệm như cổ phiếu, cổ đông khá quen thuộc với các nhà đầu tư. Ngoài ra, còn có một định nghĩa quan trọng không kém và được nhiều người quan tâm đó là cổ phần. Vậy cổ phần là gì? Có mấy loại? Đặc điểm và quyền lợi như thế nào? Nếu bạn là nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường chứng khoán đừng bỏ qua bài viết dưới đây chắc chắn chúng tôi sẽ mang đến những thông tin đầy đủ và hữu ích nhất.
Cổ phần là gì?
Có thể hiểu, cổ phần (CP) là một phần vốn nhỏ nhất trong các công ty CP, trong đó người nắm giữ CP được gọi là cổ đông. Những người này nắm giữ cổ phiếu do công ty phát hành, cổ đông nào có nhiều cổ phần hơn sẽ được nhiều quyền lợi hơn và ngược lại.
Bên cạnh đó, cổ đông có thể cá nhân hoặc tổ chức và được hưởng các quyền lợi theo quy định của công ty như: Quyền bầu cử, biểu quyết, đề cử hoặc kiểm soát điều hành công ty, doanh nghiệp.
Không phải lúc nào cũng quy định một cổ phiếu là một CP. Điều này còn phụ thuộc vào từng công ty đưa ra phải sở hữu bao nhiêu cổ phiếu mới được gọi là cổ đông. Mặt khác, phần trăm cổ phiếu mà cổ đông nắm giữ cũng được quy định dựa trên số cổ phiếu tối thiểu mà các cổ đông phải có. Khi đảm bảo được các yếu tố trên mới chính thức là cổ đông và sở hữu cổ phần của công ty.
Đặc điểm cơ bản của cổ phần trong chứng khoán
Thực tế, cổ phần của mỗi cá nhân, tổ chức nắm giữ được thể hiện bằng cổ phiếu. Trong vốn điều lệ của các công ty, CP được phân ra thành nhiều phần khác nhau nhưng lại có chung những đặc điểm sau đây:
- Cổ phần thể hiện quyền, nghĩa vụ và tài sản của mỗi nhà đầu tư trong công ty. Bất cứ ai có CP đều được gọi là cổ đông nhưng phải đảm bảo đủ tiêu chuẩn của công ty. Kể cả trường hợp họ không trực tiếp đứng ra thành lập công ty. Từ đó, họ được trực tiếp thực hiện những lợi ích của mình trong suốt quá trình làm cổ đông.
- Mỗi CP được thể hiện giá trị thông qua cổ phiếu. Mặt khác, giá bán CP không được thấp hơn so với giá cổ phiếu bên ngoài thị trường.
- Thông thường, cổ phần không được chia bởi theo vốn điều lệ thì đây là phần nhỏ nhất.
- Một đặc điểm khác của CP trong các công ty là tính dễ dàng chuyển nhượng cho người khác. Xét về kinh tế, khi cổ đông chuyển nhượng cổ phiếu cho người khác sẽ giúp công ty đó giữ vững nguồn vốn và hoạt động ổn định. Tuy nhiên, xét về pháp lý thì chuyển nhượng gây khó khăn trong vấn đề quản lý và điều hành công ty.
Các loại cổ phần trên thị trường chứng khoán
Hiện nay, theo quy định của pháp luật thì cổ phần được chia thành hai loại chính bao gồm: CP phổ thông và CP ưu đãi. Mỗi loại có đặc điểm riêng biệt và quyền lợi cũng hoàn toàn khác nhau. Để giúp bạn hiểu chi tiết từng loại CP chúng tôi sẽ phân tích cụ thể ngay sau đây.
Cổ phần phổ thông
Hầu hết tất cả các công ty phát hành cổ phiếu đều phải có CP phổ thông hay còn gọi CP thông thường. Những cổ đông sở hữu cổ phần này được hưởng nhiều quyền lợi trong vấn đề biểu quyết, kiến nghị và sửa đổi, bổ sung trong hồ sơ pháp lý công ty. Cụ thể:
- Cổ đông phổ thông được quyền tham dự đại hội cổ đông và biểu quyết, đóng góp ý kiến trong toàn bộ vấn đề hoạt động phát triển của công ty. Không những vậy, nếu vì một lý do nào đó không trực tiếp góp mặt họ được phép ủy quyền cho người khác tham gia. Đồng thời, những vấn đề mà người ủy quyền phát biểu đều có hiệu lực như một cổ đông phổ thông. Điều này chứng tỏ rằng, cổ đông nào nắm giữ nhiều cổ phiếu hơn sẽ có nhiều quyền lợi và có tầm ảnh hưởng lớn đến công ty.
- Cổ đông sở hữu CP phổ thông sẽ nhận cổ tức hằng năm dựa vào tiêu chuẩn và điều kiện trong đại hội cổ đông đưa ra.
- Bất kỳ lúc nào công ty cần huy động vốn để mở rộng thêm việc kinh doanh, sản xuất cổ đông phổ thông luôn được ưu tiên mua cổ phiếu mới trước khi phát hành ra thị trường. Mặc dù vậy, số lượng cổ phiếu mua tương đương với số CP mà họ đang nắm giữ.
- Cổ đông sở hữu cổ phần phổ thông có thể bán lại hoặc chuyển nhượng theo nhu cầu mà không phải được sự chấp thuận của các cổ đông khác trong công ty.
Cổ phần ưu đãi
Đối với CP ưu đãi có rất nhiều loại tùy vào từng công ty quy định. Tuy nhiên, có 3 loại thông dụng nhất trên sàn chứng khoán được nhiều nhà đầu tư quan tâm gồm: CP ưu đãi cổ tức, ưu đãi biểu quyết và ưu đãi hoàn lại. Trong đó:
Đối với cổ phần ưu đãi cổ tức
Ưu đãi cổ tức có nghĩa là cổ đông sở hữu cổ phiếu này sẽ có phần trăm cổ tức cao hơn các cổ đông khác. Ngoài ra, những người này còn được lựa chọn theo hình thức chi trả cố định qua các năm. Với cổ tức ưu đãi, cổ đông cũng được chi trả bằng nhiều hình thức khác nhau như tiền mặt, cổ phiếu,…
Hơn nữa, công ty sẽ đưa cho các nhà đầu tư hai phương án lựa chọn theo cổ tức cổ định hay cổ tức thưởng. Mỗi loại sẽ có ưu nhược điểm khác nhau, tùy vào nhu cầu của mỗi người để lựa chọn sao cho phù hợp. Đối với cổ tức cố định có nghĩa hàng năm sẽ trả cổ tức theo phần trăm quy định kể cả công ty làm ăn thua lỗ. Ngược lại, đối với cổ tức thưởng thì tỷ lệ nhận được dựa vào kết quả kinh doanh của công ty trong một năm qua. Nếu công ty phát triển, có lợi nhuận cao thì số cổ tức nhận được cũng rất lớn.
Tuy nhiên, để sở hữu được cổ phần ưu đãi cổ tức không hề đơn giản. Đòi hỏi hội đồng cổ đông phải xem xét vốn đầu tư sau đó mới quyết định chấp thuận hay không. Nói tóm lại, đối với cổ tức ưu đãi thì cổ đông sẽ nhận lại được toàn bộ vốn đã góp khi công ty giải thể.
Cổ phần ưu đãi biểu quyết
Khác với ưu đãi cổ tức, cổ đông sở hữu CP ưu đãi biểu quyết có lợi thế hơn trong các vấn đề biểu quyết, kiến nghị trong đại hội cổ đông. Thế nhưng, quyền này không phải là mãi mãi mà có thời gian quy định rõ ràng, thông thường hiệu lực trong 3 năm đầu tiên. Sau đó, mọi quyền lợi như một cổ đông thông thường hay cổ đông phổ thông.
Mặt khác, theo quy định chung của các công ty. Những người được sở hữu cổ phần ưu đãi biểu quyết phải là những người thành lập công ty hoặc được ủy quyền từ người khác và được chính phủ công nhận.
Cổ phần ưu đãi hoàn lại
Đối với các nhà đầu tư mới tham gia vào thị trường chứng khoán chắc hẳn khá lạ lẫm đối với CP ưu đãi hoàn lại. Đây là loại CP mà chủ sở hữu sẽ được hoàn trả toàn bộ vốn đã góp vào công ty theo thỏa thuận ban đầu giữa hai bên. Về quyền lợi của CP ưu đãi hoàn lại tương tự như cổ đông phổ thông.
Tuy quyền và nghĩa vụ giống với cổ đông thông thường nhưng CP này lại bị giới hạn về quyền biểu quyết. Họ không được biểu quyết hay tham dự bất kỳ đại hội cổ đông nào trong công ty. Nhưng cổ tức vẫn được hưởng và có quyền bán cổ phiếu ra ngoài thị trường cho nhà đầu tư khác.
Qua những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ trên hy vọng bạn sẽ hiểu rõ cổ phần là gì? Đồng thời, biết các quyền lợi và nghĩa vụ của các loại cổ phần trong chứng khoán. Nhìn chung, mỗi CP sẽ có quyền hạn khác nhau, tùy vào nhu cầu, nguồn vốn và mục đích của mình để đầu tư phù hợp.