Muốn đầu tư chứng khoán hiệu quả ít nhất bạn phải hiểu được các loại lệnh chứng khoán và ý nghĩa của nó. Sử dụng lệnh nào trong trường hợp nào là phù hợp? Muốn vậy phải nắm rõ đặc điểm của các lệnh chứng khoán. Bài viết sau sẽ giúp bạn hiểu thêm lệnh chứng khoán để sử dụng khi cần thiết.
Lệnh chứng khoán là gì?
Lệnh chứng khoán hay còn gọi là lệnh giao dịch dùng để nói đến một chỉ thị của khách hàng gửi đến môi giới để yêu cầu mua hay bán chứng khoán. Nội dung của mỗi lệnh không giống nhau nhưng điểm chung là điều thực hiện yêu cầu của khách hàng.
Những vấn đề cơ bản của một lệnh chứng khoán có thể là mua hoặc bán, đề cập đến tên khách hàng hay số tài khoản, khối lượng, giá hoặc hiệu lực của lệnh. Việc tìm hiểu và nắm bắt kỹ càng thông tin về các lệnh chứng khoán sẽ giúp ích rất nhiều.
Thời gian đặt các loại lệnh chứng khoán khi giao dịch
Trước khi muốn đặt lệnh chứng khoán bên cạnh việc tìm hiểu ý nghĩa bạn cần biết quy định về thời gian đặt lệnh. Trong một phiên giao dịch chứng khoán trên bất cứ sàn nào cũng sẽ có thời gian quy định cụ thể. Chẳng hạn xét trên sàn HSX.
- Khớp lệnh định kỳ bắt đầu từ 9h00 – 9h15
- Khớp lệnh liên tục diễn ra từ 9h15 – 11h30
- Nghỉ giữa phiên trong khoảng 11h30 – 13h00
- Khớp lệnh liên tục 2 bắt đầu từ 13h – 14h30
- Khớp lệnh định kỳ kết thúc phiên từ 14h30 – 14h45
- Giao dịch thỏa thuận không tính thời gian nghỉ giữa phiên. Trong khoảng 9h00 – 15h00
Đối với sàn Hose phiên mở cửa diễn ra từ 9h00 đến 9h15. Phiên liên tục sáng từ 9h15 đến 11h30, buổi chiều từ 13h00 đến 14h30. Phiên đóng cửa từ 14h30 đến 14h45. Mỗi sàn sẽ có thời gian đặt lệnh khác nhau nên cần nắm rõ đúng thông tin để sử dụng các loại lệnh chứng khoán cho phù hợp.
Nguyên tắc khớp lệnh chứng khoán khi thực hiện giao dịch như thế nào?
Tất cả lệnh mua hay bán chứng khoán đều thực hiện theo nguyên tắc khớp lệnh. Trong đó ưu tiên nhất về thời gian và giá. Chúng được thực tuần tự trên các sàn chứng khoán như sau:
- Ưu tiên về giá: Nếu lệnh mua có giá cao hơn lệnh bán thì lệnh mua sẽ được thực hiện trước
- Ưu tiên về thời gian: Chẳng hạn nhà đầu tư thực hiện 2 lệnh mua/bán chứng khoán có cùng mức giá thì lệnh nào nhập vào trước sẽ được ưu tiên giao dịch trước.
Các loại lệnh chứng khoán quan trọng
Việc tìm hiểu các loại lệnh giao dịch chứng khoán sẽ giúp nhà đầu tư dễ dàng sử dụng để không bị mắc sai lầm. Khi sử dụng cần lưu ý để nguyên tắc khớp lệnh chứng khoán để dùng sao cho hiệu quả nhất.
Lệnh ATO
Là một trong những lệnh chứng khoán thực hiện tại mức giá khớp lệnh để xác định giá trong thời điểm mở cửa. Có thể hiểu đơn giản đây là lệnh đặt mua/bán chứng khoán có giá khi sàn mở cửa. Lệnh ATO được hệ thống thực hiện trước so với lệnh giới hạn.
Trong trường hợp chỉ có lệnh ATO thì khớp lệnh định kỳ biết giá khi mở cửa sẽ biết được giá khớp lệnh. Khi được nhập vào hệ thống lệnh ATO nhằm mục đích định giá giá mở cửa. Sau đó, hệ thống sẽ tự hủy bỏ khi đã xác định được giá hoặc nếu không được thực hiện hay không thực hiện được hết lệnh.
Lệnh giới hạn (LO)
Một trong các lệnh chứng khoán cần tìm hiểu chính là lệnh giới hạn hay còn được gọi là LO (Limit Order). Đây là lệnh thực hiện giao dịch mua/bán chứng khoán tại một giá chắc chắn hay tốt hơn. Chúng có hiệu lực tính từ thời điểm được nhập vào hệ thống cho tới khi lệnh được hủy bỏ hoặc hết ngày giao dịch.
Đối với lệnh LO chúng được sử dụng ở hầu hết các phiên giao dịch trên bất cứ sàn nào. Nếu trong phiên có lệnh ATC hay ATO nhà đầu tư vẫn được phép đặt lệnh giới hạn. Đặc biệt LO có thể khớp vào cuối phiên giao dịch nếu thỏa mãn quy tắc khớp lệnh. Có đến 95% lệnh chứng khoán đến từ lệnh LO.
Trật tự ưu tiên theo nguyên tắc khớp lệnh được tiến hành lần lượt là giá – thời gian – khối lượng. Điều này có nghĩa nếu các lệnh cùng giá sẽ được xem xét đến yếu tố thời gian. Lệnh nào đặt sớm hơn được thực hiện trước, nếu cùng một lúc sẽ xét đến các loại lệnh chứng khoán có khối lượng lớn được ưu tiên.
Lệnh thị trường MP đối với sàn HSX
Lệnh mp là gì? Nói một cách đơn giản thì MP là lệnh mua/bán chứng khoán được áp dụng tại mức giá cao hoặc thấp nhất trên thị trường hiện có. Khi nhập vào, lúc mà giá bán nhỏ nhất thì lệnh mua MP được áp dụng. Ngược lại lệnh bán MP sẽ thực hiện khi mức giá mua cao nhất trên sàn.
Nếu trường hợp khối lượng đặt lệnh này chưa thực hiện hết thì chúng sẽ được áp dụng tiếp. Lúc này MP được xem như là lệnh mua ở mức bán cao hơn hoặc lệnh bán ở mức mua thấp hơn. Sau đó sàn chứng khoán lại so khớp lệnh tiếp.
Với nguyên tắc này thì nếu khối lượng đặt lệnh còn sau giao dịch sẽ không thể khớp được nữa. Lúc này lệnh MP biến đổi lệnh giới hạn mua ở mức trên so với niêm yết giá. Chúng được tính so với giá giao dịch lần cuối hoặc lệnh LO bán ở mức giá thấp hơn.
Trường hợp giá sau cùng là trần thì lệnh mua MP/giá sàn với lệnh bán chúng sẽ tự động đổi thành lệnh giới hạn. Lệnh MP trong trường hợp này sẽ có tác dụng trong khớp lệnh liên tục. Nếu không có lệnh LO đáp trả hệ thống sẽ tự động thực hiện. Nhà đầu tư nước ngoài khi mua lệnh sẽ khớp 1 phần. Phần còn lại sẽ auto hủy bỏ khi chứng khoán hết phiên.
Lệnh thị trường sàn HNX
Cụ thể trên sàn HNX các loại lệnh chứng khoán phổ biến có 3 loại như sau:
- Lệnh MAK cho phép thực hiện toàn bộ hay 1 phần. Sau khi khớp lệnh chứng khoán nếu còn sẽ bị hủy
- Lệnh MOK tương tự nhưng phần còn lại sẽ bị hủy ngay sau khi nhập
- Lệnh MTL thực hiện giống như trên nhưng phần thừa của chúng sẽ đổi thành lệnh giới hạn (LO)
Lệnh chờ
Một trong số các loại lệnh chứng khoán phải tìm hiểu kỹ đó là lệnh chờ (lệnh điều kiện). Hiểu đơn giản đây là lệnh được giới hạn tuy nhiên sẽ duy trì trong nhiều ngày cho tới khi khớp lệnh hay hết thời gian. Khách hàng sẽ được lựa chọn nếu đặt lệnh chờ nhưng chưa được khớp.
Trong ngày giao dịch lệnh chờ, thời gian duy trì lệnh LO được tính nếu giá trong khoảng trần/sàn hay chưa thỏa mãn đủ điều kiện.
Lệnh ATC
Đây chính là lệnh giao dịch ở mức giá khớp lệnh qua đó sẽ xác định được giá đóng cửa. Hiểu sâu hơn ATC là lệnh đặt mua/bán ở lúc giá đóng cửa. Lệnh này trên hệ thống sẽ được chấp thuận trước so với lệnh LO trong khi so khớp lệnh. Trường hợp nếu chỉ có ATC thì khớp lệnh định kỳ biết được giá ở thời điểm sàn đóng cửa.
Lệnh khớp lệnh sau giờ (PLO)
Các loại lệnh giao dịch chứng khoán quan trọng mọi người nên tìm hiểu kỹ là PLO. Đây lệnh mua/bán chứng khoán với giá ở thời điểm đóng cửa. Có nghĩa là sau khi chấm dứt phiên khớp lệnh định kỳ thì lệnh PLO thực hiện.
Lệnh này được phép nhập ở phiên giao dịch sau. PLO khớp ngay lập tức nếu có sẵn lệnh đáp trả. Giá áp dụng là giá đóng cửa và không được hủy hoặc sửa.
Trong nhiều trường hợp lệnh PLO sẽ không thể nhập vào hệ thống. Đó là các loại lệnh chứng khoán nhà đầu tư cần nắm rõ. Mong rằng với những thông tin này mọi người có thể tự tin hơn khi giao dịch chứng khoán.